Een familie met een melkveehouderij heeft bij Achmea een Bedrijven Compact Polis Agrarisch lopen, met dekking voor rechtsbijstand. Die omvat een bedrag van maximaal 30.000 euro aan externe kosten per gebeurtenis. Als gebeurtenis wordt omschreven: "Een voorval dat schade veroorzaakt en dat plaatsvindt binnen de geldigheidsduur van de verzekering. Een reeks van voorvallen die met elkaar verband houden, wordt als één gebeurtenis aangemerkt."
De kaasboerderij ligt op een eiland bij het Zuid-Hollandse Rijpwetering dat met een bedrijfsveerpont over de rivier de Ade te bereiken is. Tot november 2014 was de pont eigendom van het Hoogheemraadschap van Rijnland; sindsdien is de familie de eigenaar.
Op het eiland bevinden zich ook enkele recreatiewoningen. De eigenaren van die woningen willen ook graag van de veerboot gebruikmaken. Met een aantal van hen sluiten de veehouders een (mondelinge) gebruiksovereenkomst. Een stel dat permanent op het eiland woont, betaalt 1.000 euro per jaar. Datzelfde stel probeert tot aan 2019 herhaaldelijk het gebruiksrecht vast te leggen en uit te breiden, maar zonder succes.
Nieuwe eigenaren
In 2020 komen er nieuwe eigenaren bij: ze hebben een vervallen recreatiewoning gekocht. Het blijkt te gaan om de dochter van het eerdergenoemde stel en haar partner. Ze spreekt met de veehouders af dat ze 375 euro per jaar gaat betalen. Maar in februari 2022 krijgen de eilandbewoners een brief: alleen de vaste bewoners van het eiland mogen voortaan nog gebruikmaken van de pont. "De overige personen die met regelmaat het eiland bezoeken zien wij als recreanten die zelf moeten zorgen voor een veilige overtocht naar de [locatie] en zij mogen dus geen gebruikmaken van dit pont."
Opzeggingsbrief niet geldig
De dochter van de vaste bewoners trekt zich niets van de brief aan en blijft gebruik maken van de pont. Uiteindelijk schakelen de maten van de veehouderij de Stichting Achmea Rechtsbijstand (SAR) in. Ze krijgen toestemming een externe advocaat in te zetten. Bij de rechter komt het in mei 2022 maar deels tot een succes: de dochter mag de pont niet gebruiken om bouwmateriaal of goederen mee te vervoeren, maar de opzeggingsbrief die in februari is gestuurd, is niet rechtsgeldig.
De dochter start een eigen procedure bij de Haagse rechter. Die leidt tot bijna hetzelfde resultaat: de gebruiksovereenkomst is niet rechtsgeldig opgezegd, maar gebruik van de pont voor de bouw van de recreatiewoning (en door bezoekers) is niet toegewezen. De twee procedures hebben het verzekerde bedrag van 30.000 euro opgeslokt.
Ouders willen afspraken op papier
Dan gaan de ouders - die van de 1.000 euro per jaar - juridische stappen zetten. Er wordt een nieuwe dagvaarding aangekondigd - alleen weigert SAR nu de kosten van de kaasboeren te betalen. Er is namelijk sprake van één gebeurtenis: de ruzie rondom de veerpont.
De dagvaarding van de ouders houdt in dat de rechter verklaart dat zij gebruik mogen maken van de pont en dat het gebruik bij elke akte van vervreemding van de pont aan de nieuwe eigenaar moet worden opgelegd. Verder willen de bewoners dat de veehouders moeten meewerken aan een akte tot vestiging van rechten tot gebruik van de pont en onderhandelingen tot oprichting van een vereniging tot gebruik van de pont.
Nieuwe gebeurtenis?
De veehouders dagen SAR voor de rechter: dit is een nieuwe gebeurtenis, dus moet opnieuw 30.000 euro ter beschikking worden gesteld. De eerdere ruzie ging over de overdracht van de pont in 2014 en de daarbij behorende rechtspositie van de leden van het collectief. Het nieuwe geschil gaat over de gebruiksovereenkomst van 2022 en de rechten en plichten uit die overeenkomst.
Maar de 'trigger' voor beide procedures is de brief uit februari 2022, zo werpt SAR tegen. Dat is de schadebrengende oorzaak. Bovendien is er verband tussen beide voorvallen, want die gaan over het gebruik van de pont.
In de polisvoorwaarden zijn de woorden 'voorval' en 'schade' niet gedefinieerd, stelt de rechter vast. Die neemt als uitgangspunt dat als gebeurtenis geldt "het voorval of de feitelijke ontwikkeling die redelijkerwijs moet worden verstaan als de oorzaak van het geschil". De term 'trigger' legt volgens de rechtbank te veel het accent op toevallige of subjectieve aanleidingen.
Ander onderwerp
Uit de brief van 2022 blijkt dat het geschil in feite ging om het verbieden van het gebruik van de pont door de dochter van de vaste bewoners, want die bediende de pont niet juist en wilde bouwmaterialen gaan vervoeren. Dat leidde tot een kort geding.
De zaak tussen de veeboeren en de vaste bewoners is al ontstaan na de overdracht van de pont in 2014, zo oordeelt de rechter. Sindsdien is het gebruiksrecht onderwerp van discussie geweest. Dat blijkt onder meer uit correspondentie uit 2018 over (onder meer) de oprichting van een vereniging en vastlegging van een gebruiksovereenkomst. Omdat er nog altijd niets op papier stond, zijn de bewoners in 2024 een rechtszaak begonnen. Dat is een langlopende discussie en anders dan het geschil met de dochter: twee verschillende voorvallen, zo beslist de rechter.
Geen verband
Deze voorvallen houden bovendien geen verband met elkaar, is het oordeel. "Het enkele gebruik van de pont brengt niet mee dat sprake is van een voorval op grond waarvan juridische bijstand noodzakelijk is. Er zijn met betrekking tot het gebruik van de pont tal van geschillen denkbaar die geen enkel verband houden met elkaar, zoals een geschil over jaarlijkse kosten van een gebruiker en een geschil over schade aan de pont door een aanvaring die een gebruiker heeft veroorzaakt. Het gaat erom of de geschillen die hebben geleid tot de noodzaak van rechtsbijstand verband houden met elkaar."
En dat is niet het geval, onder meer omdat er sprake is van twee verschillende gebruiksovereenkomsten: eentje voor vaste bewoners (uit 2014) en eentje voor recreanten (uit 2020). Daarnaast gaat het enerzijds om een verbod tot gebruik en anderzijds om de rechten en plichten na de overname in 2014. Tot slot zijn de veehouders de ene procedure gestart en de vaste bewoners de andere.
In de procedure moet SAR dus opnieuw dekking verlenen tot een maximum van 30.000 euro.
