Het hof deed de uitspraak na terugverwijzing door de Hoge Raad. Die floot het Amsterdamse gerechtshof eind 2023 terug: Vanbreda was als pensioenadviseur niet alleen tegenover de werkgever, maar ook tegenover de medewerker zorgplichtig, zo oordeelde de hoogste rechter.
De zaak gaat om een ex-directeur van bouwbedrijf Franki, dat was vrijgesteld van deelneming aan bedrijfstakpensioenfonds Bpf Bouw en een eindloonregeling had bij Amev. De man gaat in 1997 bij Ballast Nedam werken. Hij heeft zijn pensioenaanspraken afgekocht en ingebracht in de eindloonregeling van zijn nieuwe werkgever.
Tegenvallende uitkeringen
Maar eind 2000 keert de man terug op het oude nest, waar inmiddels Aegon de pensioenverzekeraar is met een maximum pensioengevend salaris dat lager is dan het actuele salaris van de directeur. Het wordt opgelost met twee excedentverzekeringen (ouderdomspensioen en prepensioen) bij Nationale-Nederlanden. Daarbij regelt de directeur dat zelf als werknemer. De premiebetaling is niet zo goed geregeld en wel zodanig dat NN de polis voor het prepensioen per 1 januari 2003 premievrij maakt en de polis voor het pensioen per ingangsdatum royeert. Later sluit de man nog een aparte (aanvullende) polis en een nieuwe excedentverzekering.
Bij uitdiensttreding in 2011 presenteert NN de man een offerte voor een aan te kopen prepensioen van 1.201 euro per jaar tot en met 2014. Hij realiseert zich dan dat het een verzekerde en geen gegarandeerde regeling is. En in 2014 volgt de uitkering van het excedent-ouderdomspensioen, dat ook minder oplevert dan gedacht. De ex-directeur had een eindloonregeling verwacht en daagt zowel zijn baas als Vanbreda voor de rechter.
Geen pensioenadviseur, maar tussenpersoon
Aanvankelijk levert dat niets op, maar in hoger beroep oordeelt het hof dat de werkgever een schadevergoeding moet betalen omdat de man pas wist dat hij schade leed toen in 2011 bleek dat hij in de excedentpolissen te weinig had opgebouwd.
Vanbreda wordt uiteindelijk bij de Hoge Raad ook verantwoordelijk gehouden voor de tegenvallende resultaten. Reden daarvoor is onder meer dat Vanbreda niet als pensioenadviseur van de werkgever, maar als tussenpersoon is opgetreden bij het totstandkomen van de excedentpolissen. De zorgplicht is geschonden door bij de totstandkoming van de excedentpolissen niet te informeren wat de pensioenovereenkomst tussen Franki en de directeur precies behelsde en geen informatie te geven over het karakter van kapitaalverzekeringen.
Vanbreda had ook een zorgplicht tegenover de directeur, want volgens de wet is niet vereist dat de consument of de cliënt een contract heeft met de financiële dienstverlener. Omdat er sprake was van zogeheten C-polissen (gesloten door de werknemer, daartoe in staat gesteld door de werkgever), is er geen misverstand dat de directeur ook echt de cliënt was.
Contact verliep via directeur
Het gerechtshof moet zich daarom opnieuw uitspreken over de zaak. Het haalt nog eens de conclusie van de Hoge Raad aan: "Vanbreda was belast met het adviseren over een aanvullende pensioenvoorziening ten behoeve van de directeur en handelde in opdracht van de werkgever. De contacten tussen de adviseur en de werkgever verliepen via de directeur.
Deze omstandigheden kunnen tot geen andere conclusie leiden dan dat het belang van de werknemer zo nauw bij deze werkzaamheden van de pensioenadviseur was betrokken dat zij de op haar rustende zorgplicht zowel jegens de werkgever als jegens de werknemer in acht moest nemen, en dat een tekortschieten in die zorgplicht in beginsel onrechtmatig is jegens de werknemer."
En de zorgplicht is geschonden, want de excedentverzekering sloot niet aan op het overeengekomen pensioen. De verzekering bood geen garantie ten aanzien van de hoogte van het pensioen en Vanbreda heeft geen nadere informatie ingewonnen over de vraag wat de pensioenovereenkomst precies behelsde. "Ook is de werknemer in 2001 niet schriftelijk geïnformeerd over de aard van een streefregeling/kapitaalverzekering."
Ook waardeoverdracht
De schending van de zorgplicht gaat ook over de waardeoverdracht van het pensioen, oordeelt het hof. De omstandigheid dat bij de waardeoverdracht de werkgever de opdrachtgever van Vanbreda was, doet er niet aan af dat die waardeoverdracht betrekking had op het pensioen van de ex-directeur. Ook hier moest Vanbreda de zorgplicht zowel jegens het bedrijf als jegens de werknemer in acht nemen. Maar of de man daardoor daadwerkelijk schade heeft geleden, is onzeker.
Het hof wijst het bezwaar van Vanbreda af dat de ex-directeur te laat heeft geklaagd: daardoor kon er niets meer worden rechtgezet, vindt het intermediairbedrijf. Maar daarvoor heeft Vanbreda te weinig duidelijk gemaakt wat er dan precies zou zijn hersteld en wat in 2016 niet meer mogelijk was, wat eerder wel had gekund. "Het is bovendien in tegenspraak met de eigen stelling van [Vanbreda] dat er geen ander, voor [de ex-directeur] geschikt pensioenproduct op de markt was dan het afgesloten pensioenproduct."
Niet gebruikelijk is nog niet onmogelijk
En die laatste stelling heeft Vanbreda niet voldoende onderbouwd: niet is gebleken dat het destijds helemaal onmogelijk was om nog een verzekering op basis van een zuivere eindloonregeling af te sluiten. “Uit hetgeen bij de mondelinge behandeling […] is verklaard, kan het hof slechts opmaken dat het afsluiten van een dergelijke verzekering volgens [Vanbreda] destijds niet meer gebruikelijk was en dat [Vanbreda] geen verzekeraar kent die een dergelijke verzekering nog aanbood.”
Over het algemeen blijft onduidelijk of en hoeveel schade de ex-directeur zal lijden, maar de mogelijkheid is 'voldoende aannemelijk'. “Het hof neemt hierbij in aanmerking dat het bij Ballast Nedam opgebouwde pensioen een (zuivere) eindloonregeling was zonder maximum pensioengevend salaris in tegenstelling tot de streefregeling/kapitaalverzekering bij Nationale-Nederlanden, waarin de waarde van het bij Ballast Nedam opgebouwde pensioen is ondergebracht.”
Het bedrijf is al veroordeeld tot een schadevergoeding met betrekking tot de pensioentoezegging en diezelfde veroordeling treft nu ook Vanbreda. Wat betreft de waardeoverdracht is het bedrijf niet tekortgeschoten, maar Vanbreda wel: “Uit de stellingen van de ex-directeur volgt dat de waardeoverdracht achterwege zou zijn gebleven, als hij naar behoren was voorgelicht over de aard van de pensioenverzekering waarin de waarde is ingebracht.” Vanbreda moet daarom ook schade door de waardeoverdracht vergoeden.
De schadebedragen moeten nog worden vastgesteld in een schadestaatprocedure.
