Het is niet simpelweg een update van de ene naar de andere accountingstandaard, maar een verandering van de manier waarop je naar de waarde van je verzekeringsportefeuille kijkt, legt Hendriksen uit. Hij is manager Liability Reporting bij de levensverzekeringentak van Nationale-Nederlanden, één van de Nederlandse verzekeraars die met IFRS 17 te maken krijgen. Het doel van de nieuwe rapportagerichtlijn is dat jaarverslagen beter vergelijkbaar worden, omdat elke verzekeraar de waarde van zijn portefeuille op een vergelijkbare manier bepaalt.
Overgang van IFRS 4 naar IFRS 17
De oude IFRS 4-regels zijn gericht op de boekwaarde van een verzekeringscontract, waarin het afgesproken tarief met de klant leidend is. De waardering van een verzekeringscontract onder IFRS 17 is op veel vlakken vergelijkbaar met de EU-brede Solvency II-regels. “Bij Solvency II kijkt men bij het waarderen van verplichtingen naar de marktwaarde van een contract. Daarin is het afgesproken tarief met de klant niet belangrijk. De rentecurve speelt bij het bepalen van een marktwaarde bijvoorbeeld een belangrijke rol. Is de rente laag, dan zal dat de marktwaarde van de resterende verplichting richting de klant hoger zijn dan bij een hogere rente. De waarde is daarmee gevoelig voor bewegingen in de financiële markten.”
Marge wordt bevroren
Onder IFRS 4 loopt de winstmarge bij het sluiten van een nieuwe polis direct door de winst- en verliesrekening. Dat wijzigt onder IFRS 17. Een nieuw concept dat onder IFRS 17 geïntroduceerd wordt, is de CSM: de Contractual Service Margin, legt Hendriksen uit. “Neem bijvoorbeeld een nieuw contract dat onder IFRS 4 een winstmarge heeft. Voorheen zouden we deze winstmarge direct opnemen in de winst- en verliesrekening, alsof die winst al is behaald. IFRS 17 bevriest de winstmarge juist en laat deze over de tijd vrijvallen. Dit gebeurt door middel van de CSM.”
Voorheen zouden we deze winstmarge direct opnemen in de winst- en verliesrekening, alsof die winst al is behaald”
“De CSM is een nieuw concept en maakt dat we allerlei dingen gaan bijhouden, zoals de winstgevendheid van een product op verschillende momenten. Dit is nieuw ten opzichte van Solvency II en zo zijn er nog wel meer verschillen tussen IFRS 17 en Solvency II. Voor de ontwikkeling van de CSM wordt de huidige marktwaarde onder IFRS 17 vergeleken met de marktwaarde op basis van de aannames gebruikt bij de start van het contract. Dat biedt tegelijkertijd ook nieuwe inzichten. Hebben we het product - met de inzichten van nu - wel juist geprijsd? Wij maken met ons team straks inzichtelijk hoe de CSM zich ontwikkelt en welke drijfveren deze beweging veroorzaakt: hebben we nieuwe inzichten in sterftekansen bijvoorbeeld? Is er een marktontwikkeling geweest die invloed heeft op de waarde van een contract? Je vergroot hiermee het inzicht in je portefeuille.”
Winst wordt een buffer
Gaat de winst door deze nieuwe regels nu eerder omhoog of omlaag, of rolt er straks juist een minder schommelend resultaat uit? Hendriksen verwacht het laatste en licht dit toe met een voorbeeld. “Als we in het verleden een pensioenverzekering sloten met de verwachting dat de gemiddelde persoon zo’n 90 jaar werd, houd je daar in de prijs rekening mee. Maar als er een paar jaar later een wondermiddel wordt uitgevonden waardoor de gemiddelde persoon 100 jaar wordt, wijzigen je aannames en verwacht je zo’n 10 jaar extra pensioen uit te betalen. Die tien jaar extra pensioen heb je niet in de prijs meegenomen en vermindert dus je winstgevendheid. Onder IFRS 4 had je bij het verkopen van het product de winst gerealiseerd en later het verlies genomen van de 10 jaar extra pensioenuitkeringen. Omdat IFRS 17 deze winst geleidelijk laat vrijvallen via de CSM, is deze nog aanwezig als buffer en loopt het resultaat niet direct door je winst- en verliesrekening. Hierdoor zullen de resultaten minder fluctueren.”
Ook accountant moet het snappen
Zelf wordt Hendriksen enthousiast van zulke operaties: “IFRS 17 is een complex onderwerp waar je je echt in kunt vastbijten. Dit is een mooie uitdaging voor jonge en talentvolle werknemers, maar ook voor mensen die al jaren in het vak zitten. Ondanks dat de implementatie van IFRS 17 veel werk met zich meebrengt, levert het ons ook veel op. De veranderingen stimuleren ons bijvoorbeeld om processen te verbeteren en dit biedt ook de kans om toe te bewegen naar toekomstbestendige rapportageprocessen. We krijgen nu inzichten in de portefeuille die we nog niet hadden. Daarnaast moet het proces en de analyse ook uitlegbaar zijn richting stakeholders, zowel intern als extern. De externe accountant moet bijvoorbeeld ook kunnen volgen hoe een wijziging in de voorziening tot stand komt.”
Van rekenen naar analyse
Hendriksen geeft aan dat voor de aanpassingen niet alleen actuarieel rekenen nodig is. “De systemen die we voor Solvency II gebruiken, zijn we aan het aanpassen voor IFRS 17. Het heeft te maken met software, data en rekenmodellen. We hebben dus specialisten nodig die dit naar een beter niveau kunnen tillen en uiteindelijk moet er uit alle data, systemen en processen een logische analyse volgen. We bewegen zo steeds meer naar een organisatie die veel analyses doet om financiële cijfers te kunnen verklaren en relevante inzichten op te doen. We proberen daarnaast zo veel mogelijk moderne technieken te gebruiken om processen optimaal te kunnen automatiseren.”
Uiteindelijk is het meer dan de moeite waard, vindt Hendriksen. “Door IFRS 17 kunnen we straks in meer detail analyses uitvoeren en inzichten delen. Dit maakt de implementatie van IFRS 17 een mooie uitdaging en stap richting de financiële rapportages van de toekomst.”
Dit artikel is gesponsord door NN Group.
