Marry de Gaay Fortman: "Vrouwelijk leiderschap past in deze tijd van transformatie"

Marry de Gaay Fortman (foto) is advocaat-partner bij Houthoff en commissaris bij DNB en KLM. Van 2016 tot en met 2019 was ze voorzitter van Topvrouwen.nl, dat met behulp van een database van talentvolle en ambitieuze vrouwen de doorstroming van vrouwen naar topposities een impuls wil geven.

 In december 2019, vlak voor uw vertrek bij Topvrouwen.nl, stemde de Tweede Kamer voor een verplicht vrouwenquotum voor de raden van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven. Een mooi moment om afscheid te nemen?
“Het voelde hierdoor wel wat meer als een echte afsluiting voor me, ja. Het besluit had ik al genomen, want ik hou er niet van om te lang op één plek te blijven. Ik ben overigens blij met het vrouwenquotum, ook al geldt het maar voor de 88 beursgenoteerde bedrijven waar 30 procent van de raad van commissarissen vrouw moet zijn. Ik denk dat het een enorm effect zal hebben op de 5000 bedrijven die vallen onder de wet bestuur en toezicht. Er gaat een voorbeeldwerking van uit. Ook het SER-advies over diversiteit in de top, dat eveneens in december door de Kamer werd aangenomen, is belangrijk voor meer vrouwelijk leiderschap. Bedrijven worden verplicht om ambitieuze doelstellingen over diversiteit vast te leggen.”

Want het gaat nog lang niet snel genoeg?
“Nee. Je ziet wel een toename op het gebied van het aantal commissariaatfuncties, maar op executive niveau moet het echt sneller. Al zie ik daar sinds ongeveer een jaar wel een kanteling. Dat is voor een deel te verklaren door de toenemende aandacht voor het onderwerp in de media. Daarnaast zie je dat bedrijven het steeds meer betrekken bij hun strategische agenda. En ook de corporate governance code helpt mee. Deze factoren zullen gezamenlijk zorgen voor een olievlekeffect, verwacht ik.”

Waarom is vrouwelijk leiderschap juist nú belangrijk?
“Omdat er een ander soort leiderschap nodig is. En ‘Women will change the nature of power, rather than power changing the nature of women’, zoals de Amerikaanse advocate en activiste Bella Abzug ooit zei. Dat is juist nodig in deze tijd van transformatie. Digitalisering en klimaatverandering gaan voor grote veranderingen zorgen. Met de focus op winstgevendheid gaan we de wereld niet redden. Typerend voor vrouwelijk leiderschap is dat wordt gekeken naar de langere termijn en het totaalbeeld. Kijk naar belangrijke politieke leiders in Nieuw-Zeeland (Jacinda Ardern), Schotland (Nicola Sturgeon) en IJsland (Katrin Jakobsdottir). Zij vinden levenskwaliteit van mensen minstens zo belangrijk als economische groei en dat het Bruto Binnenlands Product niet de enige maatstaf mag zijn. De drie pleiten voor een global wellbeing economy.”

Wat moeten bedrijven doen voor een goede vrouwelijke doorstroom?
“Leg de quota ook op aan de subtop en de middle managementlaag. Zo creëer je een kweekvijver. En trek ook vrouwen uit andere sectoren aan als het lastig is in je eigen sector.”

In uw boek ‘Verdrink geen dooie eend’ deelt u uw belangrijkste lessen in uw carrière in een mannenwereld. Wat is de belangrijkste les?
“Mijn voornaamste tip aan vrouwen is: steek geen negatieve energie in situaties die je niet kan beïnvloeden. Dat noem ik de dooie eenden. En maak kenbaar wat je wil en maak zichtbaar wat je doet. Vrouwen hebben een soort bescheidenheid die bij hen lijkt ingebakken. Laat op subtiele wijze zien wat je in je mars hebt. In evaluatiegesprekken bijvoorbeeld. Laat mij dat leuke werk maar doen!”